«Ինտերնետ հասարակություն Հայաստան հատված» ՀԿ-ի արդյունավետ նախագծերն ամռանն Հայաստան էին բերել Ինտերնետ հասարակության հիմնադրամի (Internet Society Foundation` ISF) ծրագրերի ավագ ղեկավար Ջեն Բիրդին եւ ասոցիացված ծրագրերի պատասխանատու Ռիգզին Քոլինսին։
Վերջիններս ԻՀՀՀ ՀԿ-ի թիմի եւ կազմակերպության նախագահ Իգոր Մկրտումյանի գլխավորությամբ Լոռու մարզի՝ մասնավորապես Վանաձորի եւ Սպիտակի երեք գրադարաններ այցի ընթացքում ծանոթացել եւ տպավորվել էին գրադարանների թվային կառավարման եւ գրադարանները համայնքային ինտերնետային կենտրոնների վերափոխելու ԻՀՀՀ ՀԿ-ի ծրագրերով։
Իսկ օրերս այդ ծրագրերի մասին տպավորություններն ու տեղեկությունները հրապարակել են Ինտերնետ հասարակության հիմնադրամի պաշտոնական կայքում։
Թվային բաժանումն ամբողջ աշխարհում էական խոչընդոտ է ստեղծում տնտեսական հնարավորությունների, կրթության եւ սոցիալական ներառման համար։ Հայաստանում այս պառակտումն առավել ցայտուն է գյուղական համայնքներում եւ արդյունաբերական արտադրության նախկին կենտրոններում, որտեղ ապրում է աղքատ բնակչության շուրջ մեկ երրորդը։ Համացանցին եւ համակարգիչների հասանելիության բացակայությունը խանգարում է գյուղաբնակ հայերին առաջադիմել եւ լիարժեք մասնակցել ժամանակակից թվային տնտեսության զարգացմանը։
Գիտակցելով այս անհավասարությունը՝ «Ինտերնետ հասարակության Հայաստան հատված» ՀԿ-ն ձեռնամուխ եղավ նորարարական ծրագրի միջոցով այս բացը լրացնելու առաքելությանը։ Ծրագիրը իրականացվել է «Ինտերնետ Հասարակություն» հիմնադրամի «Beyond the Net Grant Program» նախագծի ֆինանսավորմամբ։ Այս նախաձեռնությունը նպատակ ունի հզորացնել գյուղական գրադարանները՝ վերածելով դրանք թվային հասանելիության եւ կրթական կենտրոնների, ինչպես նաեւ թվային աշխարհում լիարժեք մասնակցություն ունենալու համար անհրաժեշտ գործիքներ տրամադրելով։
«Ինտերնետ հասարակության Հայաստան հատված» ՀԿ մասնագետները մշակել են գրադարանների կառավարման հայալեզու ծրագիր, որն օգնում է թվայնացնել գրադարանային համակարգերը։
Գրադարանները թվային հանգույցներ դարձնելու գործում
Գրադարաններն իդեալական վայրեր են թվային ներառումը խթանելու համար։ Այս գրադարաններն արդեն ծառայում են որպես համայնքային մշակութային կենտրոններ՝ ապահովված ենթակառուցվածքներով, բանիմաց անձնակազմով եւ հանրությանը ծառայելու հանձնառությամբ։
Որպես իրենց նախորդ նախագծերի մաս՝ ՀԿ-ն հաջողությամբ իրականացրել է գյուղական գրադարանները համայնքային ինտերնետ կենտրոնների վերածելու հայեցակարգը՝ ՀՀ Լոռու մարզում, որը խորհրդային տարիներին եղել է առաջատար արդյունաբերական կենտրոն։ Գրադարաններին ապահովել է լայնաշերտ ինտերնետ հասանելիություն, տրամադրել համակարգիչներ, WiFi ընդունիչներ եւ տեսազրույցի սարքավորումներ, որոնք օգնում են բնակիչներին միանալ առցանց։ Բացի այդ, մշակել է գրադարանների թվային կառավարման հայերեն ծրագիր, որն օգնում է թվայնացնել գրադարանային համակարգերը՝ բարձրացնելով դրանց արդյունավետությունն ու մատչելիությունը։
«Ինտերնետ հասարակություն Հայաստան հատված» ՀԿ-ն նոր դրամաշնորհի միջոցով իր հաջողված նախաձեռնությունը կսրբագրի՝ այն ներդնելով նաեւ Կոտայքի եւ Սյունիքի մարզերում։ Ծրագրի շրջանակներում նախատեսվում է նաեւ լրացուցիչ համակարգիչներ տրամադրել Լոռու մարզի գրադարաններին։
Ծրագրի բաղադրիչներ՝ միացում, սարքավորում եւ հզորացում
«Ինտերնետ հասարակություն Հայաստան հատված» ՀԿ-ի նախագիծը բաղկացած է մի քանի հիմնական բաղադրիչներից, որոնք նախատեսված են գյուղական գրադարանների եւ դրանց կողմից սպասարկվող համայնքների կարիքները հոգալու համար:
- Լայնաշերտ ինտերնետ կապ։ Ծրագիրը համագործակցում է տեղական ինտերնետ ծառայություններ մատուցողների հետ՝ գրադարաններում լայնաշերտ ինտերնետ հաստատելու համար։ Սա ապահովում է համայնքներին հուսալի եւ գերարագ մուտք ինտերնետ։
- Համակարգիչներ։ Գրադարանները հագեցած են համակարգիչներով, պլանշետներով եւ էլեկտրոնային գրքերի ընթերցիչներով, որոնք նախատեսված են հանրային ինտերնետ հասանելիության համար։ Բացի այդ, տեղադրվում են անհրաժեշտ ծրագրային ապահովում եւ անվտանգության միջոցներ՝ անվտանգ զննարկումն ու տվյալների պաշտպանությունն ապահովելու համար։
- WiFi-երթուղիչ։ Նախագիծը գրադարաններում տեղադրում է WiFi երթուղիչներ, որպեսզի այցելուներին թույլ տա միանալ ինտերնետին՝ օգտագործելով իրենց սեփական սարքերը, ինչպիսիք են սմարթֆոնները կամ նոութբուքերը։ Սա օգնում է ընդլայնել ինտերնետ հասանելիությունը եւ թույլ է տալիս ավելի շատ մարդկանց օգտվել առկա թվային ռեսուրսներից։
- Թվայնացում եւ գրադարանների կառավարման ծրագիր։ Գրադարանի գործառնությունները պարզեցնելու համար ՀԿ-ն տրամադրում է համակարգիչներ՝ գրադարանի թվային կառավարման ծրագրով։ Այս ծրագիրը թվայնացնում է կատալոգների համակարգերը՝ հեշտացնելով գրադարանավարների եւ ընթերցողների համար գրքերի կառավարումը, որոնումն ու փոխառությունը։ Անձնակազմը նաեւ պատրաստված է ծրագրին արդյունավետ օգտագործելու համար։
- Վերապատրաստման ծրագրեր։ Վերապատրաստման սեմինարները ծրագրի առանցքային մասն են, որոնք բնակիչներին առաջարկում են հիմնական թվային հմտություններ։ Այս ծրագրերը ներառում են այնպիսի թեմաներ, ինչպիսիք են համակարգչային եւ ինտերնետ գրագիտությունը, թվայնացված գրադարանի կառավարումը, սոցիալական ցանցերի օգտագործումը եւ կիբեռ հիգիենայի կիրառումը։ Այս սեմինարների միջոցով «Ինտերնետ հասարակություն Հայաստան հատված» ՀԿ-ն անհատներին հնարավորություն է տալիս վստահորեն նավարկելու թվային աշխարհում։
Համայնքների հզորացում. ծրագրի ազդեցությունը
Ծրագիրը կենտրոնանում է ոչ միայն ինտերնետ հասանելիության ապահովման վրա, այլեւ կարևորում է գյուղական համայնքների հզորացումը՝ թվային գրագիտության եւ ներգրավվածության միջոցով։ Գրադարանները համալրելով լայնաշերտ ինտերնետով եւ հանրային համակարգիչներով՝ «Ինտերնետ հասարակություն Հայաստան հատված»-ը նոր հնարավորություններ է բացում այն բնակիչների համար, ովքեր կարող են չունենալ սեփական սարքեր կամ ինտերնետ հասանելիություն։ Գյուղական գրադարանների թվայնացումը երաշխավորում է, որ այդ հաստատությունները մնան արդիական թվային դարաշրջանում՝ ապահովելով արդյունավետ ծառայություններ եւ ավելի հեշտ հասանելիություն գրքերին ու այլ կրթական ռեսուրսներին։
Ավելին, վերապատրաստման ծրագրերը նպաստում են տեղական կարողությունների զարգացմանը՝ բնակիչներին սովորեցնելով թվային տնտեսության մեջ լիարժեք ներգրավվելու համար անհրաժեշտ հմտությունները։ Այս հմտությունները կարող են կիրառվել կրթական հնարավորությունները բարելավելու, աշխատանք փնտրելու կամ ձեռնարկատիրական գործունեություն ծավալելու համար, որոնք նպաստում են տնտեսական զարգացմանն ու սոցիալական ներառմանը։
Ինչպես նշեց Վանաձորի գրադարանի գլխավոր գրադարանավար Մանե Մուզադյանը՝ «21-րդ դարում ինտերնետ չունեցող մարդը զրկված է ամեն ինչից»։
